راسخي لنگرودي

یکشنبه پانزدهم بهمن ۱۳۹۶چند پرسش فلسفي در باب فضاهاي مجازياحمد راسخي لنگرودي - بخش اول فضا‌هاي مجازي در سالهاي اخير با بهره‌مندي از جذابيت‌هاي چندرسانه‌اي و به منزله تعيين‌كننده و تنظيم‌كنندة روابط و مناسبات جديد، توجه جمع كثيري از جامعه، خاصه جوانان را به خود معطوف داشته است. كمتر افرادي را اين روزها مي‌توان سراغ گرفت كه ساعات زيادي از اوقات شبانه‌روز خود را مصروف پرسه‌زدن و گشت‌زني در شبكه‌هاي مجازي نكنند. نفوذ شبكه‌هاي مجازي به گونه‌اي است كه نمي‌توان زندگي بدون آن را براي نسل امروز تصور كرد و اين نسل را از آن جدا نمود؛ تا آنجا كه مي‌توان امروزه از آن نه به عنوان يك سرگرمي، كه به منزله «پيوست زندگي» ياد كرد. پيوست زندگي كه به كام كاربران فوق‌العاده شيرين و دلچسب مي‌آيد، اما ممكن است در اصل، ريشه در واقعيتي تلخ و زيانبار داشته باشد.اين پديده اگرچه تصويري مجازي از خود بروز داده است و بدين‌سان «فضاي مجازي» نيز ناميده مي‌شود، اما در اصل، در مقايسه با واقعيت‌هاي اجتماعي ديگر ‌چنان واقعي‌تر و از واقعيتي فراگيرتر برخوردار است كه نمي‌توان ناديده‌اش گرفت و بدين سبب نيز آن را از منظر علمي و فلسفي به پرسش و تحليل نكشاند. شايد بتوان ساير واقعيت‌ها را موقتاً و در شرايطي ناديده انگاشت و در حوزه نظر خود قرار نداد، اما دست‌كم اين واقعيت مدرن را نمي‌توان در ذيل موضوعات تحقيقي خود نگنجاند و راسخي لنگرودي...

دوشنبه شانزدهم بهمن ۱۳۹۶چند پرسش فلسفي در باب فضاهاي مجازياحمد راسخي لنگرودي - بخش دومولعي كه جوان امروز در غوطه‌ور شدن در فضاهاي مجازي از خود نشان مي‌دهد، بيانگر همين معناست. چنين فرد تكنيك‌زده‌اي بنابر نظر مك لوهان دچار «توهم نارسيسي» است. آري فرد تكنيك‌زده متوهم به توهم نارسيسي است. اسطوره يوناني نارسيس، مستقيما با انساني ارتباط دارد كه امروزه در برابر وسايل ارتباطي قرار دارد. «نارسيس به معناي توهم‌زدگي، نام جواني است كه تصوير خودش را در آب مي‌بيند و آن را به جاي فرد ديگري مي‌گيرد. گسترش و تداوم وجودي نارسيس كه در آب منعكس شده است تا آنجا بر ادراك او اثر مي‌گذارد كه نارسيس بنده و شيفته تصويرش در آب مي‌شود»1 و در يك حركت هيجاني درون آب مي‌افتد و غرق مي‌شود. آري، انسان شبكه‌زدة امروز قرباني يك توهم است؛ آنهم توهم نارسيسي و خود نمي‌داند. سطح خواندني‌ها در فضاهاي مجازيواقعيت اين است كه اين شبكه‌ها اگرچه در ظاهر راه به حوزه ارتباط و آگاهي و به اشتراك گذاشتن افكار و علاقه‌مندي‌هاي انسان گشوده‌اند، اما در باطن و برخلاف انتظار، غالباً نحوه استفاده از آنها به گونه‌اي است كه به علت جذابيت‌هاي زياد و كشش‌هاي همه‌جانبه، كار شگرفي در جهت افزايش فكر و آگاهي انسان نمي‌كنند. معرفتي درخور انتظار آدمي نمي‌افزايند؛ به‌ويژه آنكه در امر آگاهي و فراگيري، انسان را به‌تدريج موجودي قانع و بي‌توقع ب راسخي لنگرودي...

یکشنبه بیست و دوم بهمن ۱۳۹۶چند پرسش فلسفي در باب فضاهاي مجازياحمد راسخي لنگرودي - بخش سوم و پاياني  سرگرمي و اعتيادآنچه جوانان را به توسل به چنين شبكه‌هايي وامي‌دارد، نفس ارتباط است، آن هم ارتباطي از نوع مجازي و از جنس سرگرمي‌ها و دلمشغولي‌هاي روزمره، و نه حقيقي و از جنس دانش‌اندوزي و معرفت‌جويي‌. مي‌توان گفت سرگرمي‌هايي آميخته از تصاوير كه بعضا در ذيلش تك سطري نشانده‌اند و عباراتي غيرتوليدي و وام گرفته از اين و آن در قالب پست‌ها، استيكرها و استاتوس‌هاي غيرمفيد كه بيشتر به كار تفرج و سرگرمي‌هاي جواني مي‌آيد. بگذريم از اينكه همين تصاوير و تك‌عبارات غيرتوليدي، در پاره‌اي موارد آدمي را غرق در دنياي سرگرمي‌هاي ناشايست‌ها و توهم نارسيسي هم مي‌كند كه در سنين جواني سراسر مهلك و اعتيادآور است.ابتلاي جوانان به شبكه‌هاي مجازي و محيط‌هاي سايبري دارد اين روزها به نوعي اعتياد خانمانسوز و مخرب تبديل مي‌شود؛ اعتيادي كه اعتزال و گوشه‌نشيني كاربران را در جمعهاي اجتماعي و خانوادگي به همراه دارد و نتيجتا شوق زيستن و تعامل را در حوزه اجتماع از آنان مي‌ستاند. شعاع محبت و مهرورزي را در حلقه خانوادگي مي‌كاهد و موجب كاهش ميزان مصاحبت و گفتگو در جمع خانواده و اطرافيان مي‌شود. تاسف‌آورتر اينكه در ميان خانواده‌هاي شاكي هيچ راهي براي مقابله با اين بليه مخرب ديده نمي‌شود. تنها شكوه و شكايت است كه اند راسخي لنگرودي...

سفر چيست و حضر كدام؟!احمد راسخي لنگروديگاه كه دلم مي‌گيرد هوس سفر مي‌كنم؛ چه آنكه درازناكي حضر قلبم را سخت مي‌فشرد؛ نفس كم مي‌آورم. ديواره حضر هرگاه بلندا مي‌گيرد فضاي حضور را بر من تنگ مي‌دارد. در چنين حالتي جسم و جانم تنگنا مي‌گيرد؛ چندان كه نتوانم خود را بيابم و بيآزمايم.   راستي را! سفر چيست و حضر كدام؟! هوس سفر چه وقت آدمي را دست مي‌دهد و حضر در كدامين ايستگاه ديگر خسته‌كننده مي‌آيد؟ چگونه مي‌توان حضور را در درازناكي حضر به زيبايي تجربه كرد؟ به گمانم اين تجربه هيچگاه دست نمي‌دهد. حضور در رفتن و مسافرشدن است، و نه ماندن و اسير آب راكد بركه ‌شدن! به قول مولانا:       اي نشسته تو در اين خانه پر نقش و خيال             خيز از اين خانه برو رخت ببر هيچ مگو   در حضر همه نگاه‌ها معطوف به امر نزيك است؛ اين از كمي است. در چارديواري حضر چشم‌ها هم تنبل مي‌شوند؛ ياراي دورتر ديدن را ندارند! اصلا آدمي در حضر تنگ‌چشمي مي‌گيرد. واژگان ادبي به گل مي‌نشيند. قدرت تحمل يكديگر پايين مي‌آيد و پشت هم‌گويي و پشت هم‌اندازي شيوه رايج آدميان مي‌شود.   در حضر سقف ديدني‌ها و گفتني‌ها كوتاه است؛ به اشاره‌اي فراچنگ مي‌آيد. گام‌ها به تناسب محدوده جغرافيايي كوتاه و كوتاهتر مي‌شوند. در حضر سطره راسخي لنگرودي...

يك متن در حاشيه كلان‌شهر ديدار با محمدعلي موحد- زمستان 1393احمد راسخي لنگروديشمال شرقي كلان‌شهر تهران را كه عبور مي‌كني پس از گذر از اولين سينه‌كش كوه‌ لواسانات، كوچه پس‌كوچه‌هايي را مي‌بيني كه سبكي مدرن از شهرسازي را به تصوير مي‌كشند. آبادي كه در چهره شهر مي‌توان ديد. كوچه پس‌كوچه‌هايي كه روزگاراني نه چندان دور هيچگاه بويي از مدرنيسم نمي‌داد؛ هر گوشه‌اي از خاكش باغي از گيلاس و آلبالو را به نمايش مي‌نهاد كه به فصلش چشم‌نواز رهگذران مي‌شد. امروزه اما در اين آبادي شهرنما خانه‌هايي خودنمايي مي‌كنند كه در پاره‌اي سردرش چونان سردر موزه‌هاست؛ سردرهايي بلند و پهن كه در يك نظر چشم‌ها را مي‌نوازد.     نيم‌روز زمستان 1393 شوق ديدار از نام‌آور عرصه قلم در صنعت نفت مرا به يكي از آن خانه‌ها ‌كشاند؛ خانه محمدعلي موحد محقق و اديب برجسته صنعت نفت. خانه و صاحب خانه از چشم‌نوازي چيزي كم نداشت. بيشتر، اين صاحب خانه بود كه چونان متني سرشار از علم و ادب در حاشيه كلان‌شهر چشم‌هاي عاشقان را مي‌نواخت.   ديدار از اين گنجينه به اتفاق دو تن از دوستان دانشور و روزنامه‌نگارم؛ آقايان علي دهباشي و سيروس علي‌نژاد انجام گرفت. هنگام ورود ما، استاد در گوشه‌اي از كتابخانه شخصي خود مشغول وارسي اسناد تاريخي نفت بود. اين اسناد به دوره كنسرسيوم بازمي‌گشت. سيروس علي‌نژاد اشاره كرد اسناد نفت را برا راسخي لنگرودي...

حوادث در پنجه شايعاتاحمد راسخي لنگرودياين روزها در داخل كشور هر جا اتفاق رقت‌بار و حادثه تأسف‌برانگيزي مي‌افتد، در اذهان دسته‌اي از افراد سر از توهم توطئه باز مي‌كند! وقتي نفت‌كشي در درياي چين دچار حادثه مي‌شود و يا قطاري از ريل خارج مي‌شود؛ وقتي زلزله‌اي در استان كرمانشاه عده‌اي از هموطنان را زير آوار مي‌برد و يا گسلي در اطراف تهران فعال مي‌گردد؛ وقتي آلودگي هوا كلان‌شهرها را فرامي‌گيرد و در زمستان خبري از برف و باران نمي‌شود؛ وقتي ساختماني در حريق مي‌سوزد و فرومي‌ريزد و چندين نمونه ديگر از اين دست حوادث كه در گوشه و كنار كشور رخ مي‌دهد، شبكه‌هاي مجازي و افكار از كثرت شايعات و تحليل‌هاي بدبينانه پر مي‌شود: «برنامه‌ريزي شده است»، «دستهايي پشت پرده است»، «از قدرت‌هاي خارجي آب مي‌خورد» و...!به راستي چرا اين روزها بازار شايعات داغ است و چون نقل و نبات نوك زبان‌ها مي‌چرخد و به‌راحتي در اينجا و آنجا خريدار پيدا مي‌كند؟ و اصلا چرا اين روزها عده‌اي مي‌كوشند تمامي حوادث و رويدادهاي تلخ را با عينك بدبيني تحليل و تفسير كنند؟ عده‌اي هم اگرچه در تحليل وقايع، عاري از عينك بدبيني‌اند، اما در برابر كثرت شايعة شايعه‌پراكنان كم مي‌آورند و نهايتا ناخواسته تسليم آن مي‌شوند.متاسفانه در روزهاي اخير گاه نوع شايعات و تحليل‌هاي توهم‌زا فراتر از حد معمول نيز مي‌رود؛ در پاره‌اي موارد آن‌چنان كودكانه و سطح پ راسخي لنگرودي...